Kan er meer veranderen in een jaar tijd? Soms lijkt het alsof we blijven haken in een slechte film. Een ziekte die de wereld gijzelt, kerken die op slot gaan en gelovigen die thuis blijven. Online diensten schoten als wonderbomen uit de grond en voorgangers moesten, net als Jona, flink schakelen. De eerste dagen van de pandemie werd ik ’s morgens wakker met een unheimisch gevoel. Een dreiging hangt boven ons hoofd maar de omvang kunnen we totaal niet overzien. Maar na een paar dagen was ik om. Wat bijzonder dat je totaal opnieuw mag gaan nadenken over contact en hoe God daarin ter sprake komt. Ik heb de gemeente in kaart gebracht: wie werkt in de zorg, welke ondernemers worden getroffen? En wie wordt door quarantaine extra geraakt? Ook het online preken haalde veel goede dingen naar boven, een enorm verlangen bij mij om mensen enthousiast aan te spreken. Natuurlijk mis ik de feedback, ik bid intensiever in de voorbereiding en tijdens de dienst wil ik de mensen het liefst door het scherm trekken. Bij wijze van spreken dan. Want als ik een ding leer in deze beproeving, is het geduld. De Geest werkt op plekken die aan mijn oog onttrokken zijn en de kerk van Jezus Christus zelf. Die toespraak blijf ik herhalen voor de spiegel.
In deze periode heb ik een bescheiden feestje gevierd. Vijfentwintig jaar geleden verhuisden wij als gezin naar Limburg. Daar startte ik als predikant in Brunssum. Eerlijk gezegd jeukten mijn handen na al die jaren van studie. De context was gelijk uitdagend want naast de gemeente in de Oostelijke Mijnstreek werd er ook gekerkt in Venlo en Maastricht. En na al die jaren ben ik ook nu actief op een bijzondere plek, de Ontmoetingskerk in Hart van Vathorst. Hier in Amersfoort leven we als gemeente samen met de bewoners in 93 zorgappartementen. Met vallen en opstaan delen we ontmoeting, groei, leven en geloof. We zijn gezegend met een centrale plek in de woonwijk en die brengt veel mensen op ons pad. Ik denk vaak aan die woorden van Jezus, als hij spreekt over velden die wit zijn om te oogsten en aanspoort om te bidden voor arbeiders in de oogst. Niet dat onze wijkgenoten zich massaal bekeren of naar de doopvragen, maar wat is het makkelijk om in contact te komen en met elkaar het gesprek aan te gaan. Laten we als kerk geen kansen liggen?
Bij deze mijlpaal heb ik mijzelf kritisch bevraagd. Wat vind ik van dit werken in de kerk? Zou ik het weer doen, als ik de tijd terug kon draaien? Wat zijn silent killer’ die dit werk frustreren? Om met de zonzijde te starten: ik denk dat God ook mij door dit werk bij het geloof bewaard heeft. Het spreken vanuit de Bijbel, het bidden met mensen, dat kan ik nooit op de automatische piloot. Ik moet het zelf ontvangen, eerst zelf luisteren om dan te kunnen doorgeven. En wat een voorrecht is het om zo dicht bij mensen te mogen komen op de meest kwetsbare momenten. Maar er zijn ook schaduwkanten. Je moet dealen met interessante paradoxen. Waar de één een begripvolle flexwerker verwacht, wil de ander een charismatisch leider op het schild heffen. Dat vraagt om stevige benen en een presentie zonder angst. Want als verwachtingen in de gemeente niet uitkomen, kan die frustratie zich ook op mij richten. In de loop van de jaren leer ik hiermee omgaan, ik vraag door en relativeer, maar ik ben niet van steen.
Wat mij helpt, zijn drie dingen. Het eerste is de genade van Jezus zelf waar ik uit leef, als de grond waar ik op sta. Het tweede is het plezier, de sprankeling en humor in het contact met mensen. Dat geeft energie, je ontdekt samen nieuwe wegen en verheugt je in God die gunnend uitdeelt. Tenslotte past het bij mij om mij niet in de gemeente ‘op te sluiten’. In de wijk waar ik woon doe ik vrijwilligerswerk in mijn eigen buurt. Voor collega-predikanten heb ik in het verleden de bijscholing opgezet (Permanente Educatie Predikanten) en op dit moment werk ik mee aan de webinars en de opzet van Kerk2030. En dat is mijn tip voor collega’s: het werk als predikant is prachtig en slopend. Zorg dat je er dingen naast doet die je even uit dat werk trekken en nieuwe energie opleveren.
Zou ik er weer aan beginnen? Misschien in een andere vorm, in deeltijd, liefst in een team. Maar leven dichtbij de Bron en het contact met God. Het voorrecht om zoveel van het leven samen te delen. De inzet van creativiteit, het ontvangen van nieuwe moed. Daar zeg ik geen nee tegen.
Joost Smit, predikant Ontmoetingskerk Amersfoort Vathorst
